Το ζήτημα της αγοράς του αντιαεροπορικού πυραυλικού συστήματος των S-400 που η Τουρκία φέρεται να έχει εξασφαλίσει από τη Ρωσία του Πούτιν, έχει δημιουργήσει μία πληθώρα προβληματισμών τόσο σε επίπεδο ΝΑΤΟικής συμμαχίας όσο και ως προς τις αμυντικές ισορροπίες που διαμορφώνονται στην περιοχή. Ωστόσο, πρέπει πάντοτε να παρατηρούμε όλο το περιφερειακό περιβάλλον και να μην εστιάζουμε μόνο σε ένα-δύο γεγονότα.
Καταρχήν, πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η Τουρκία αυτή τη στιγμή, έχει στραμμένο το ενδιαφέρον της κατά κύριο λόγο στη Μέση Ανατολή. Αρχικά, διότι δεν επιθυμεί για κανένα λόγο να επιτευχθεί δημιουργία Κουρδικού κράτους, αφού κάτι τέτοιο θα ήταν ένα τεράστιο χτύπημα στο μαλακό της υπογάστριο, που θα καταρράκωνε το διεθνές της κύρος. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Ερντογάν βλέπει τον εαυτό του ως τον ηγέτη μιας ηγεμονικής δύναμης και στις δυνάμεις αυτές το κύρος διαδραματίζει κομβικό ρόλο, όπως άλλωστε μας έχει διδάξει ο Θουκυδίδης μέσα από τον Διάλογο των Μηλίων. Για το λόγο αυτό, δεν μπορεί να δεχθεί τη δημιουργία ενός κράτους χωρίς τη δική του συγκατάθεση.
Επιπλέον, η Τουρκία προσπαθεί να διαπιστώσει τις ευκαιρίες που θα δημιουργηθούν για την ίδια στη μεταπολεμική Συρία και το πως η ίδια θα τις εκμεταλλευτεί. Ο συνδυασμός των δύο, αποτελεί πολύ σημαντικό παράγοντα για την τουρκική προσπάθεια προσέγγισης με τη Ρωσία. Η δεύτερη δε, φαίνεται ότι έχει ήδη αρχίσει να παρέχει κάποιες στρατιωτικής φύσης διευκολύνσεις στην πρώτη, που θα της προσφέρουν πλεονεκτήματα σε ότι αφορά την αντιμετώπιση των Κούρδων.
Τι επιδιώκει έτσι η Ρωσία; Το πρώτο που μας έρχεται στο μυαλό, λογικά, είναι το «να πουλήσει όπλα». Φυσικά και αυτός είναι ένας πολύ σοβαρός λόγος, δεν είναι ωστόσο και ο μόνος. Ο Πούτιν έχει βρει μέσω του Ερντογάν την ευκαιρία να αμφισβητήσει την ενότητα του ΝΑΤΟ στη γειτονιά του (Ουκρανία, Γεωργία) και όχι μόνο (Σερβία). Ένα μεγάλο αμυντικό πρόγραμμα δε, που αγοράζεται από τον αντίπαλο της συμμαχίας, αποτελεί σοβαρό πλήγμα για το ΝΑΤΟ. Εδώ θα λέγαμε ότι μάλλον δικαιώνονται (αν τελικά δούμε τους S-400 στην Τουρκία) όλες εκείνες οι φωνές που πριν από λίγους μήνες έθεταν το ζήτημα της αποπομπής της Τουρκίας από τη συμμαχία.
Ας επιστρέψουμε όμως στην Τουρκία. Η Τουρκία, γνωρίζει λοιπόν ότι τα κύρια θέματά της εστιάζονται αλλού. Ωστόσο, η ίδια προσπαθεί να στρέψει το ενδιαφέρον σε πιο πρόσφορο για την ίδια έδαφος, δηλαδή στο ευρωπαϊκό περιβάλλον. Εδώ η κατάσταση είναι και λίγο γραφική. Από τη μία έχεις μια Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) που θέλει να εντάξει την Τουρκία στους κόλπους της, αλλά ανησυχεί για το αν αυτή μπορεί να πιάσει τα ευρωπαϊκά στάνταρτς.
Από την άλλη, η Τουρκία θέλει να μπει στην ΕΕ, αλλά όχι με τους ευρωπαϊκούς όρους. Το πιο αστείο είναι ότι η Τουρκία διαδίδει ότι ο βασικός λόγος που δε γίνεται δεκτή τόσα χρόνια είναι η θρησκεία της και πως κάποια μέρα αυτό θα αλλάξει, ενώ η ίδια η ΕΕ, πιστεύει ότι και η Τουρκία θα αλλάξει τη στάση της και θα γίνει μια δυτική, δημοκρατική χώρα που θα σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Καλά κρασιά!
Και η ζωή συνεχίζεται. Η Τουρκία εκτοξεύει απειλές προς τη Γερμανία, η Γερμανία, που πριν λίγο καιρό απειλούσε με κυρώσεις την Τουρκία, τώρα ανησυχεί για τις τριβές που θα έχει η Καγκελάριος ενόψει των εκλογών, λόγω των οικονομικών συμφερόντων που συνδέονται με την Τουρκία, η τελευταία με τη σειρά της, όποτε θέλει να εκβιάσει την Ευρώπη αφήνει κύματα προσφύγων να διοχετεύονται προς την Ελλάδα και πάει λέγοντας…
Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι και η Ελλάδα αποτελεί ένα μέτωπο για την Τουρκία. Και εδώ θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας το ζήτημα της αμυντικής ισορροπίας μεταξύ των δύο πλευρών. Από τη μία έχουμε δηλαδή μια χώρα της οποίας η αμυντική βιομηχανία και τα αμυντικά προγράμματα, βρίσκονται σε έξαρση και από την άλλη έχουμε τη χώρα μας, η οποία επενδύει περισσότερο στη συντήρηση του υλικού της και στο ανθρώπινο δυναμικό.
Η Τουρκία, με τις συνεχής παραβιάσεις της αλλά και τα διάφορα τερτίπια της στο Αιγαίο (βλ. εκδόσεις NAVTEX κλπ), δεν προσπαθεί απλώς να διατηρήσει και να διαδώσει το αφήγημά της περί «γκρίζων ζωνών», αλλά ταυτόχρονα να διαπιστώσει τα επίπεδα των ελληνικών αντανακλαστικών και δυνατοτήτων. Κατά την προσωπική μου άποψη, αυτό είναι και το πιο ανησυχητικό. Ο λόγος είναι διότι, αν οι δύο χώρες συνεχίσουν την ίδια πορεία στα εξοπλιστικά τους προγράμματα, σε κάποιο σημείο ενδέχεται να δημιουργηθεί «δίλημμα ασφαλείας» (επιφυλάσσομαι να το αναπτύξω με απλά λόγια σε άλλο μου άρθρο).
Πιθανότατα τώρα κάποιοι αναρωτιούνται για το αν θα πρέπει η χώρα μας άμεσα να επιδοθεί σε έναν εξοπλιστικό «μαραθώνιο». Φυσικά και όχι. Διότι πρώτον, η οικονομική της κατάσταση δεν το επιτρέπει και δεύτερον, διότι υπάρχουν και άλλη τρόποι να ισχυροποιηθείς στο διεθνές σύστημα. Πρώτη από αυτές, οι συμμαχίες. Και επειδή έχω ήδη τοποθετηθεί αρκετές φορές στο ζήτημα αυτό και δεν μου αρέσει να επαναλαμβάνομαι, η χώρα μας θα πρέπει να διαδώσει σε διεθνές επίπεδο, όπου σταθεί και βρεθεί τα ζητήματα που ανακύπτουν από τις εμπλοκές της Τουρκίας και να καταστήσει σαφές ότι τόσο η ίδια, όσο και οι σύμμαχοί της στην φουρτουνιασμένη ανατολική Μεσόγειο (Κύπρος, Ισραήλ, Αίγυπτος), μπορούν να αποτελέσουν έναν σοβαρό και συνεπή άξονα σταθερότητας μέσα στη συνολική αστάθεια της περιοχής. Περισσότερες λεπτομέρειες στις παλαιότερες τοποθετήσεις μου.
Άρης Δούμπος
(www.twitter.com/aris_dou)
