Αυτό που μου αρέσει περισσότερο στη σχέση μου με την EpirusNow.gr, είναι το ότι κάθε φορά ξεκινάω να γράψω ένα θέμα και τελικά τα ζητήματα που ανακύπτουν από την ίδια την καθημερινότητα, με οδηγούν στο να αναφερθώ σε κάτι τελείως διαφορετικό, αφήνοντας την αρχική μου σκέψη στο τετράδιο των σημειώσεων να ωριμάζει…
Ένα πραξικόπημα λοιπόν στη γειτονική μας Τουρκία, ήρθε να ξαναταράξει τα ήδη… ταραγμένα – από την τρομοκρατική επίθεση της προηγούμενης νύχτας στη Γαλλία – ύδατα του ελληνικού προβληματισμού για την οικονομική μας κατάσταση, μιας και δε διαπιστώνω να μας απασχολεί και τίποτα άλλο…
Αν παρατηρήσουμε όμως με ψυχραιμία και ώριμη σκέψη τα γεγονότα, θα διαπιστώσουμε ότι το μέγεθος της έκπληξης δεν ήταν το αναμενόμενο, με βάση τη βαρύτητα του συμβάντος. Η Τουρκία δεν είναι ένα ευκαταφρόνητο μέγεθος, ούτε ένας οποιοσδήποτε παράγοντας στην Ευρασιατική περιοχή. Ένα πραξικόπημα σε μία χώρα του μεγέθους της, θα έπρεπε να οδηγήσει (λογικά) σε ένα γενικότερο σκεπτικισμό για το κατά πόσο αυτό θα μπορούσε να συμβεί και σε άλλες περιοχές. Όμως, δεν ήταν λίγοι αυτοί που «έβλεπαν» μία τέτοια εξέλιξη να έρχεται στην Τουρκία…
Ο δυτικός κόσμος, καιρό τώρα παρακολουθούσε την Τουρκία του Ερντογάν, να ακολουθεί μία προβληματική πορεία. Στοιχεία αυτής της πορείας είχαν επισημανθεί και από αυτήν εδώ τη στήλη στο παρθενικό μου άρθρο, σε μία απόπειρα να σκιαγραφηθούν οι ενέργειες του Ερντογάν και ο τρόπος δράσης του. Στρατηγικοί αναλυτές, διεθνολόγοι και λοιποί ακαδημαϊκοί, κατά τις εισηγήσεις τους διαπίστωναν ότι κατ’ αρχήν, η Τουρκία έχει από καιρό εισέλθει σε συνθήκες οικονομικού εκτροχιασμού. Την ίδια στιγμή που ο τουρισμός της – στον οποίο έχει επενδύσει και από τον οποίο αναμένει πολλά – βρίσκεται σε μεγάλη ύφεση.
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον οικονομικής πίεσης για τη χώρα, ο Τούρκος πρόεδρος φτιάχνει παλάτια, οικοδομεί ένα προφίλ «σουλτάνου» και υιοθετεί πρακτικές που φανερώνουν προσπάθειες εγκαθίδρυσης χαλιφάτου στη Μέση Ανατολή. Ταυτόχρονα, συμπεριφέρεται στο εσωτερικό σαν δικτάτορας, κυνηγώντας εφημερίδες καθώς και δημοσιογράφους, φυλακίζοντας κόσμο και απειλώντας με διάλυση το Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας, ενώ μέλη της οικογενείας του βρίσκονται μπλεγμένα σε σκάνδαλα για οικονομικά ζητήματα και πλαστογραφία εγγράφων.
Ήδη στο εσωτερικό του κόμματός του, κάποιοι συνεργάτες του έχουν από καιρό διαπιστώσει ότι ο Ερντογάν υποπίπτει σε λάθη (λόγω του τέλματος στο οποίο έχει οδηγηθεί η πολιτική του σκέψη…) και παρουσιάζει στοιχεία μανίας καταδίωξης, ενώ παράλληλα, ο Στρατός είναι δυσαρεστημένος με τους χειρισμούς του στο Κουρδικό για το οποίο απαιτεί από τον ίδιο, πιο δραστικούς χειρισμούς.
Η συνολική αυτή κατάσταση είναι γνωστή στον υπόλοιπο κόσμο. Στη διεθνή επιστημονική αρθρογραφία των διεθνών σχέσεων, καταγράφεται ήδη από τους πρώτους μήνες του 2016 η τάση ότι η Δύση πρέπει να παραδεχθεί τα λάθη της στη σχέση της με την Τουρκία και να αναθεωρήσει τις πρακτικές της με τον Ερντογάν, ο οποίος οραματίζεται την εγκαθίδρυση ενός χαλιφάτου με έντονα ισλαμικά χαρακτηριστικά, μετατρέπει την Τουρκία σε εκκολαπτήριο τρομοκρατών και υποθάλπει τον πόλεμο κατά του ISIS.
Χαρακτηριστικό ήταν το άρθρο του Steven Cook «Between Ankara & Rojava» στο περιοδικό Foreign Affairs (κυκλοφόρησε και στην ελληνική έκδοση – Μάρτιος 2016), όπου αναφέρει τον Ερντογάν ως έναν «απρόθυμο, αναξιόπιστο και δύστροπο σύμμαχο», υποστηρίζοντας παράλληλα την άποψη ότι οι ΗΠΑ πρέπει να διευκολύνουν τη δημιουργία ενός Κουρδικού κράτους.
Αξιολογώντας ολιστικά τα παραπάνω, διαπιστώνουμε ότι μία εκτίμηση πως η Δύση δε θα έβλεπε με κακό μάτι το ενδεχόμενο ενός πραξικοπήματος στην Τουρκία, δεν είναι εκτός πραγματικότητας, με την προϋπόθεση ότι η ενέργεια αυτή θα αποσκοπούσε στην επαναφορά της χώρας σε συνθήκες δημοκρατικής κανονικότητας. Άλλωστε, οι φήμες για ενδεχόμενο πραξικόπημα κυκλοφορούσαν και εντός της Τουρκίας, φτάνοντας στο αποκορύφωμα κατά τις ημέρες της επίσκεψης του Τούρκου προέδρου στις ΗΠΑ (εκεί που απομονώθηκε από τους υπόλοιπους ηγέτες, λαμβάνοντας το μήνυμα της δυσαρέσκειάς τους), όταν η ηγεσία των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, προέβη στην «περίεργη» ενέργεια να διαψεύσει τις φήμες περί προετοιμασιών πραξικοπήματος.
Το πραξικόπημα ωστόσο, συνέβη και όλοι μας αναρωτιόμαστε για το τι μας φέρνει η επόμενη μέρα, τόσο για το εσωτερικό της Τουρκίας όσο και για το άμεσο περιβάλλον της. Η Τουρκία λογικά (γιατί δεν επικαλούμαστε μαντικές ικανότητες) θα εισέλθει σε μία περίοδο εσωστρέφειας με απώτερο σκοπό την αποκατάσταση της εσωτερικής της ομαλότητας.
Σε αυτή τη διαδικασία, ο Ερντογάν παρουσιάζεται – μετά τη διαφαινόμενη επικράτησή του – όχι απλώς ενισχυμένος, αλλά μάλλον «πανίσχυρος» απέναντι σε φίλους και εχθρούς. Απέδειξε ότι διαθέτει την ικανότητα να κινητοποιήσει τις λαϊκές μάζες απέναντι σε ένοπλους στρατιώτες και τεθωρακισμένα οχημάτα. Επίσης, η επικράτησή του αυτή ενδεχομένως, θα οδηγήσει (τουλάχιστον κατά το πρώτο διάστημα) στην απενοχοποίηση των πρακτικών και των ενεργειών του, ενώ σε συνδυασμό με τα παραπάνω, θα προχωρήσει σε βαθύτατες εκκαθαρίσεις σε όλα τα επίπεδα του δημοσίου βίου. Πέρα από τις εκκαθαρίσεις και φυλακίσεις των στασιαστών, θα πρέπει να αναφερθεί ότι ήδη σήμερα 2.745 δικαστές παύθηκαν· ενέργεια που κατά την προσωπική μου άποψη καταδεικνύει το επίπεδι ισχύος που νιώθει ότι πλέον διαχειρίζεται.
Στο αντίπαλο στρατόπεδο, οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις δέχθηκαν ένα ισχυρότατο πλήγμα στο κύρος, στο γόητρό τους και σίγουρα στο ηθικό τους, μετρώντας πλέον τις πληγές τους. Τα μηνύματα ισχύος που εξέπεμπαν τα τελευταία χρόνια σε συμμάχους, γείτονες και εχθρούς, κατέστησαν αναξιόπιστα μετά τη χθεσινή αιματηρή νύχτα, ειδικά όταν ανακαλούνται στη μνήμη μας, αρκετές από τις αποτυχημένες επεμβάσεις τους κατά το πρόσφατο παρελθόν, σε επιχειρήσεις εκκαθάρισης κουρδικών θυλάκων. Βέβαια, έχει προηγουμένως βάλει και ο Ερντογάν το χέρι του στη δημιουργία τέτοιων «παραφωνιών», με τις πολλαπλές εκκαθαρίσεις που διεξήγε στο στράτευμα.
Επιπλέον, πέρα από το δεδομένο εσωτερικό διχασμό που υφίσταται πλέον σε εκείνες, έχει διαρραγεί και η ψυχική σχέση τους με την τουρκική κοινωνία, κατά τρόπο ανάλογο με εκείνο των ελληνικών ένοπλων δυνάμεων, τόσο κατά τη διάρκεια και όσο και μετά την περίοδο της δικτατορίας.
Η Τουρκία όμως, έχει αποδείξει ότι γνωρίζει καλά να εξωτερικεύει τέτοιου είδους προβλήματα και να στρέφει αλλού την προσοχή. Για το λόγο αυτό, η ελληνική πολιτική ηγεσία θα πρέπει να βρίσκεται σε πλήρη ετοιμότητα να διαχειριστεί με σοβαρότητα την οποιαδήποτε τέτοια τουρκική προσπάθεια. Και όταν λέω σοβαρότητα, δεν εννοώ φυσικά ο κύριος Υπουργός Εθνικής Άμυνας να φορέσει να κυνηγετικά του, αλλά από τώρα να πραγματοποιηθούν πιθανά σενάρια τουρκικών προκλήσεων, σε συνδυασμό με τις αντίστοιχες ελληνικές αποτρεπτικές ενέργειες (δεν προβαίνω σε βαθύτερη ανάλυση, φοβούμενος μήπως οι σκέψεις μου με αγχώσουν). Διότι, η Ελλάδα δεν μπορεί να επιτρέψει δεύτερα Ίμια…
Άρης Δούμπος
(Twitter: Aris Doumpos)
