Αναγκαστικά και με κίνδυνο να αποκτήσουμε καμία ταμπέλα τουρκολόγου – τουρκαναλυτή (που δεν το θέλουμε, όπως και καμία άλλη ταμπέλα, επίσης), πρέπει να αναφερθούμε και πάλι στην – εξ ανατολών – γειτονική μας χώρα και στην κατάσταση που βιώνει τι ημέρες που ακολούθησαν το πραξικόπημα. Εκτιμώ άλλωστε, ότι η πλειοψηφία του κόσμου επιθυμεί να γνωρίζει νέα, πληροφορίες και αντικειμενικές εκτιμήσεις για το προς τα πού θα κινηθεί η Τουρκία στο άμεσο μέλλον.
Επισημάναμε στο προηγούμενο άρθρο, ότι η Τουρκία – αναγκαστικά – εισέρχεται σε μία περίοδο εσωστρέφειας με στόχο να εισέλθει στην ομαλότητα, όπως τουλάχιστον την οραματίζεται η ίδια. Ωστόσο, τα ζητήματα που προϋπήρχαν μαζί με εκείνα που ανέκυψαν είναι πολλά. Καταρχήν, ο υπαρκτός εσωτερικός διχασμός είναι πλέον τόσο εκκωφαντικός, που ο ήχος του ξεπέρασε τα σύνορά της. Οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις επλήγησαν ως προς το κύρος τους, γεγονός που είναι άμεσα συνδεδεμένο με το «αξιόμαχό» τους.
Επιπλέον, το πολυετές Κουρδικό πρόβλημά της οξύνεται. Πληροφοριακά, οι Κούρδοι πλέον βρίσκονται και στα δυτικά του Ευφράτη, ενέργεια που κατά την τουρκική πολιτική αποτελούσε «κόκκινη γραμμή» για το ζήτημα. Ακόμη, υφίσταται διαρκής εσωτερική διαμάχη σε ό,τι συνδέεται με το ζήτημα της αναθεώρησης του τουρκικού συντάγματος, ενώ δεν είναι λίγα και τα τρομοκρατικά χτυπήματα που έχει δεχθεί. Σε όλα τα παραπάνω εσωτερικά της ζητήματα, έχετε να προστεθεί και εκείνο της οικονομίας της η οποία βιώνει μεγάλη ύφεση.
Και πάμε στα εξωτερικά της προβλήματα: Αρχικά, έχει πολύ κακές σχέσεις με όλους της τους γείτονες, βιώνοντας παράλληλα τον πόλεμο της Συρίας και του ISIS. Μέσα σε όλα αυτά, στη βδομάδα που μας πέρασε δέχθηκε και ισχυρά μηνύματα – προειδοποιήσεις από συμμάχους και διεθνής οργανισμούς. Η Ευρωπαϊκή Ένωση κατέστησε σαφές ότι αν προχωρήσει η ηγεσία της σε εκτελέσεις, ουσιαστικά θα έχει βάλει την ταφόπλακα στην ευρωπαϊκή της πορεία. Η Διεθνής Αμνηστία κατήγγειλε βασανισμούς και βιασμούς βγαλμένους μέσα από το «Εξπρές του Μεσονυχτίου» στις τουρκικές φυλακές, ενώ τέλος οι ΗΠΑ δείχνουν απολύτως δυσαρεστημένες με τις διμερείς σχέσεις των δύο, να βρίσκονται σε ιστορικό χαμηλό.
Απόδειξη; Μετά από πολλά χρόνια ακούσαμε και πάλι Αμερικανό διπλωμάτη (και μάλιστα υψηλόβαθμο) να χρησιμοποιεί τη λέξη «εισβολή» για το ζήτημα της Κύπρου, ενώ για το ίδιο θέμα και η γερμανική πλευρά τόνισε πως η επίλυσή του, αποτελεί προϋπόθεση για την πορεία της ενταξιακής διαπραγμάτευσης.
Καλά όλα αυτά, θα μπορούσε να πει ο οποιοσδήποτε, αλλά η χώρα μας τι πρέπει να κάνει; Η χώρα μας γενικά, θα απαντούσα, θα πρέπει να σοβαρευτεί, αλλά αυτή είναι μια συζήτηση η οποία θα γίνει μεν, αλλά σε ένα από τα επόμενα άρθρα μου, καλά να είμαστε. Αρχικά, δεν πρέπει να μας πιάνουν φοβικά σύνδρομα και άγχη. Το πιθανότερο είναι άλλωστε, πως η Τουρκία δεν έχει καμία δυνατότητα να ασχοληθεί αυτή την περίοδο με κάτι άλλο πέρα από τον εαυτό της. Θα της πάρει πολύ χρόνο; Αυτό δεν το ξέρει ούτε η ίδια.
Περίοδοι κρίσης όπως αυτή, για έναν ορθολογικό παράγοντα (δηλαδή κράτος) του διεθνούς συστήματος παρουσιάζουν ευκαιρίες. Μεγαλύτερός μου φόβος είναι μήπως πάλι η χώρα μας, αντί να εκμεταλλευτεί την προσεχή «άνευ τριβής» περίοδο, εισέλθει και πάλι σε κατάσταση «χειμερίας νάρκης». Άλλωστε είναι κύριο χαρακτηριστικό της φυλής μας το πέρασμα από το ένα άκρο στο άλλο. Εκεί δηλαδή που αναπαράγουμε το «οι Τούρκοι θα μας κάνουν μια και θα μας φάνε», την επόμενη μέρα περνάμε στο «ποια Τουρκία; η διαλυμένη;».
Η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα με νηφαλιότητα να «διαβάσει» το διεθνές περιβάλλον και να δει ποιες δυνατότητες – ευκαιρίες προκύπτουν. Αυτή τη στιγμή, αν ρίξουμε μια ματιά στο χάρτη της ανατολικής Μεσογείου, θα διαπιστώσουμε ότι υπάρχει ένας άξονας κρατών τα οποία συνεργαζόμενα, μπορούν να δώσουν σταθερότητα και ανάπτυξη. Αναφέρομαι φυσικά στον Άξονα Ελλάδα – Κύπρο – Ισραήλ – Αίγυπτος. Από το 2010 έχει υπάρξει μία προσέγγιση των παραπάνω κρατών, η οποία κορυφώθηκε στα τέλη του 2014, ειδικά στα θέματα ενεργειακής πολιτικής και ασφάλειας. Έχω μία τελείως προσωπική αίσθηση, ότι τα πράγματα από το ’15 και μετά, έχουν μείνει εντελώς στάσιμα· ελπίζω να διαψευστώ.
Η χώρα μας έχει πολλά να επενδύσει σε αυτή τη συμμαχία που αποτελεί το όριο του δυτικού κόσμου σε μία περιοχή γεμάτη αναταραχές. Πρέπει λοιπόν, να βγει από την μονότονη οικονομολαγνική λογική επίλυσης των προβλημάτων και να αντιληφθεί ότι γύρω της ανακύπτουν ζητήματα, για τα οποία δε δικαιούται να αδιαφορεί. Ειδικά σε ό,τι αφορά το Ισραήλ, δε θα σταματήσω να υποστηρίζω ότι η χώρα μας έχει πολλά να διδαχθεί από τον συγκεκριμένο παράγοντα. Προσωπικά, θεωρώ το Ισραήλ ως ένα υπόδειγμα «έξυπνου κράτους». Ένα κράτος δηλαδή, το οποίο έχει καταφέρει να ξεπεράσει τις φαινομενικές του δυνατότητες και τις αντικειμενικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει (σε πολλά ζητήματα, ασύγκριτα μεγαλύτερες από τις δικές μας) και να διαδραματίζει κομβικό ρόλο τόσο στο διεθνές σύστημα όσο και στο άμεσό του περιβάλλον.
Επομένως, η συνταγή για την Ελλάδα αυτή την περίοδο πρέπει να εμπεριέχει νηφαλιότητα, οξυδέρκεια, συναίνεση, υπευθυνότητα, σωστή ανάγνωση του περιβάλλοντος και ένα μήνυμα προς το δυτικό κόσμο, ότι είναι παρούσα για να συνδράμει στη σταθερότητά του.
Άρης Δούμπος
(Twitter: Aris Doumpos)
