Από την ώρα που μας μπήκε αυτή η χρονιά, ένα πράγμα μας κατέστησε σαφές: ότι πρέπει να σηκωθεί και να πάει στο διάολο το γρηγορότερο! Και δεν προσθέτω τίποτα άλλο. Είναι δε και μια χρονιά που στο περιφερειακό μας υποσύστημα (αναφέρομαι στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και Μεσογείου) ανέδειξε ως έναν εκ των πρωταγωνιστών της επικαιρότητας, τον άνθρωπο εκείνο γύρω από τον οποίο έχουν περιστραφεί περισσότερα από τα μισά μου άρθρα σε αυτήν εδώ τη στήλη· τον Τούρκο Πρόεδρο, Ρ.Τ. Ερντογάν.
Ειλικρινά, δεν ξέρω αν είναι κουραστικό ή αρκετά ενδιαφέρον να αναφέρομαι τόσο συχνά στη γειτονική μας χώρα. Όμως, πέρα από την επικαιρότητα η οποία πολλές φορές με αναγκάζει να το κάνω, οι προσωπικές ενέργειες και το γενικότερο modus operandi του Τούρκου Προέδρου, μου δίνει πολύ συχνά το έναυσμα να εξηγήσω τόσο τα λάθη της ελληνικής πλευράς όσο και το πόσο απέχουμε από τα να γίνουμε ένας σοβαρός παράγοντας του διεθνούς συστήματος.
Προ ημερών, όταν ο Ερντογάν έμαθε ότι το Ιράκ δεν επιθυμεί τη συμμετοχή στην επιχείρηση ανακατάληψης της Μοσούλης, πραγματοποίησε ένα διάγγελμα στο οποίο αναφέρθηκε σε πατρίδες που πληγώνουν την καρδιά των Τούρκων και άλλα τέτοια «επαναστατικά»… Φυσικά και αναφερόταν στη Μοσούλη, όχι όμως μόνο σε αυτή, καθώς συνέχισε προσθέτοντας ότι σε κάποιες από αυτές τις επαρχίες γεννήθηκαν Τούρκοι πολιτικοί. Αυτή βεβαίως, ήταν μία ευθεία βολή για τον Κεμάλ και τη Θεσσαλονίκη.
Έκπληξη; Σε καμία περίπτωση. Όλα αυτά τα αφηγήματα βρίσκονται στον πυρήνα της ιδεολογίας του ΑΚΡ και ως διαμορφωτή έχουν τον Νταβούτογλου, ο οποίος στο βιβλίο του περί του στρατηγικού βάθους της Τουρκίας τα παρουσίασε με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο, δείχνοντας ότι οι απόψεις του κόμματος του Ερντογάν έχουν και ένα έντονο κεμαλικό χρώμα (πέρα από τον δεδομένο νέο-οθωμανικό τους χαρακτήρα).
Το ερώτημα φυσικά, είναι γιατί έχει επιλέξει αυτή την πορεία δράσης ο Ερντογάν. Πρώτον, γιατί βρίσκεται μέσα σε ένα πλήθος προβλημάτων. Στο εσωτερικό του έχει μεγάλα οικονομικά προβλήματα, οι ένοπλες δυνάμεις έχουν υποστεί ισχυρό πλήγμα και είναι δυσαρεστημένες από τις ενέργειές του, ενώ οι πολιτικοί του αντίπαλοι τού χρεώνουν το ότι εξαιτίας του ισχυροποιήθηκαν οι Κούρδοι. Και αυτά είναι ένα μόνο δείγμα. Στο εξωτερικό πάλι, οι ενέργειές του για επιρροή στη Συρία δεν ευοδώθηκαν, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση όχι μόνο συνεχίζει να κρατάει αποστάσεις, αλλά μόλις προ λίγων ημερών τον κάλεσε να σταματήσει να απειλεί κράτη – μέλη της και να αμφισβητεί τη χάραξη των συνόρων. Επιπλέον, η Γαλλία και η Γερμανία φέρονται να δήλωσαν στο Ισραήλ ότι, αν το αέριο που πρόκειται να εξάγει (αν και όταν) διέλθει με αγωγό μέσω της Τουρκίας, αυτοί δε θα ενδιαφερθούν για αυτό. Ποιος επιθυμεί να δημιουργήσει ενεργειακή εξάρτηση με έναν τόσο προβληματικό παράγοντα; Ομοίως και η Αίγυπτος, δήλωσε ότι επιθυμία της είναι να στείλει το αέριό της στην Ευρώπη μέσω της Κύπρου και όχι μέσω Τουρκίας.
Δεύτερον, ο Ερντογάν επιδιώκει μέσω των ενεργειών του στις φλεγόμενες περιοχές, να βρει μία θέση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, ώστε αφενός μεν, να προστατεύσει τη χώρα του από τη δημιουργία Κουρδικού κράτους, αφετέρου δε, να επιτύχει ό,τι καλύτερο μπορεί στις υπόλοιπες επιδιώξεις του, διότι δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι είναι και μαξιμαλιστής.
Τρίτον, πιστεύει ότι δημιουργώντας συνεχώς προβλήματα, θα του γίνουν κάποια «χατίρια», κυρίως από την πλευρά του ΝΑΤΟ, μήπως και έτσι τον κάνουν και ηρεμήσει. Δεν ξεχνάει δε, ότι οι ΗΠΑ αυτή την περίοδο βρίσκονται σε μία μεταβατική, εκλογική περίοδο· αυτό το εκμεταλλεύεται.
Κάπου όμως στην άλλη μεριά της αρένας βρισκόμαστε εμείς. Και το ερώτημα είναι: εμείς τι κάνουμε; Μα φυσικά «τα …δικά μας». Ο πολιτικός κόσμος ασχολείται σχεδόν μονοδιάστατα με τα οικονομικά μας ζητήματα, τα οποία φυσικά και είναι πολλαπλά, όσο και τεράστια, ωστόσο, δεν είναι τα μοναδικά. Αποτέλεσμα; Από μια λανθασμένη ερμηνεία ή μετάφραση ενός ανταποκριτή, Ευρωβουλευτής μας να κάνει επερώτηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, για κάτι που ο Ερντογάν δεν είπε. Αυτή δεν είναι εικόνα εξωτερικής πολιτικής σοβαρής χώρας. Δεν μπορεί στο κάθε πυροτέχνημα που εκτοξεύεται να υπάρχουν τόσο σπασμωδικές και ερασιτεχνικές κινήσεις.
Έχω αναφερθεί στο παρελθόν στην αξία της εθνικής στρατηγικής και στο ρόλο της εξωτερικής πολιτικής σε αυτή και ένα είναι το σίγουρο: όσο και να γνωρίζουν άπαντες το πόσο προβληματικός παράγοντας είναι η Τουρκία και όσο και αν δε γουστάρουν τον Ερντογάν, κανείς δεν πρόκειται να ασχοληθεί με τα δικά σου εθνικά ζητήματα, παρά μόνο εσύ. Μόνος σου θα διασφαλιστείς δηλαδή.
Η Ελλάδα οφείλει άμεσα να εγκαταλείψει τις πρακτικές κατευνασμού (έως και αδιαφορίας) με τις οποίες αντιμετωπίζει για δεκαετίες τώρα την Τουρκία, και έξυπνα και μεθοδικά να τονίζει σε διεθνές επίπεδο τον προβληματικό της ρόλο, κάθε φορά που η Τουρκία προσπαθεί να εγείρει κάποιο ζήτημα. Κοινώς, να επιφέρει «χτυπήματα» στα ευαίσθητά της σημεία. Χτυπήματα που επιφέρουν κόστος. Όλα αυτά σε μια διαδικασία συντονισμένης και μεθοδικής άσκησης σοβαρής εξωτερικής πολιτικής. Όχι στο μακρινό μέλλον, αλλά άμεσα. Τα μηνύματα περί ανάγκης για ταχεία εύρεση λύσης στο ζήτημα της εισβολής στην Κύπρο, θα έπρεπε ήδη να μας έχουν ταρακουνήσει.
Άρης Δούμπος
(www.twitter.com/aris_dou)
