Είναι πραγματικά πολύ μεγάλος ο αριθμός των ερεθισμάτων που δέχεται καθημερινά ο παρατηρητής ή ο επιστήμονας των ζητημάτων εξωτερικής πολιτικής. Κάθε ένα από αυτά σε οδηγεί σε ένα μηχανισμό που (συνήθως) ξεκινάει από το να το συγκρίνεις με ανάλογες περιπτώσεις του παρελθόντος και συνεχίζει με το να κάνεις εκτιμήσεις (και μόνο) για το πώς θα εξελιχθεί. Το δύσκολο στην όλη διαδικασία είναι να διαπιστώνεις λάθη που δεν επιτρέπονται. Στη σημερινή μου τοποθέτηση θα ασχοληθώ με τα δύο διαφορετικά πρόσωπα που παρατηρήθηκαν από υπουργούς της ελληνικής κυβέρνησης, απέναντι σε προκλήσεις οι οποίες πραγματοποιήθηκαν από γειτονικά κράτη. Μπορώ να πω ότι ικανοποιήθηκα και ταυτόχρονα, άρχισα να ελπίζω ότι αρχίζουμε να ωριμάζουμε, όταν είδα τις αντιδράσεις του Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Κοτζιά απέναντι σε προκλήσεις τόσο από την αλβανική όσο και από την τουρκική πλευρά.
Ούτε πολιτικές φαμφάρες, ούτε αερολογίες και λόγια εντυπωσιασμού ακούστηκαν από τον κ. Υπουργό. Δύο απλές κουβέντες περί συνθηκών και Διεθνούς Δικαίου και ένας έξυπνος επίλογος – μήνυμα προς το εσωτερικό, ότι το γεγονός πως δεν ουρλιάζουμε και δεν ωρυόμαστε, δε σημαίνει ότι δεν έχουμε εξωτερική πολιτική· απλώς διαχειριζόμαστε τα θέματά μας με ψυχραιμία και σύνεση, χωρίς να γινόμαστε γραφικοί. Η μέχρι τώρα συμπεριφορά του Υπουργού, τολμώ να πω ότι με βρίσκει σύμφωνο. Υπό μία προϋπόθεση: ότι αυτή είναι και η κοινή γραμμή όλης της κυβέρνησης.
Εδώ αρχίζουν τα περίεργα… Όταν έγραφα το άρθρο μου «Τα Πασχαλινά Δώρα του Νονού», είχα ασκήσει ήπια κριτική στο πρόσωπο του Υπουργού Εθνικής Άμυνας (ΥΕΘΑ) κ. Πάνου Καμμένου, για τους εξής λόγους: Πρώτον, διότι είναι αρχή μου να σέβομαι τους θεσμούς, χωρίς να στέκομαι στα πρόσωπα και δεύτερον, διότι ήλπιζα ότι μετά τη γενικότερη κριτική που του ασκήθηκε, θα επαναπροσδιόριζε κάποια πράγματα και ενδεχομένως, θα έκανε και την αυτοκριτική του…
Δυστυχώς όμως, ο κ. ΥΕΘΑ αν και κατέχει αυτή την εξαιρετικά σοβαρή και ευαίσθητη θέση, δε φαίνεται να γνωρίζει σοβαρότατα θέματα του διεθνοπολιτικού παιχνιδιού, ενώ ταυτόχρονα, φαίνεται να πράττει «κατά το δοκούν». Το να μεταβεί μαζί με ένα μέρος της Επιτροπής Εξωτερικών & Άμυνας στο Καστελόριζο, δεν είναι απαραίτητα άσχημο ή «κίνηση εντυπωσιασμού», αν και το γεγονός ότι υπήρξαν κόμματα που δε συμμετείχαν, δε στέλνει και τα ηχηρότερα μηνύματα στο εξωτερικό.
Ωστόσο, οι δηλώσεις κατέδειξαν παραφωνίες. Βεβαίως και η Τουρκία βιώνει μια εξαιρετικά δυσμενή για την ίδια περίοδο. Δεν είναι μυστικό και εμείς εδώ το έχουμε επισημάνει με μια σειρά τοποθετήσεων. Φυσικά και η οικονομία της παραπαίει. Βεβαίως και ο στρατός της βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση, τόσο στα σημεία που έχει εμπλακεί (Συρία και ειδικά Ιράκ) όσο και στο εσωτερικό τη χώρας, όπου προσπαθεί να αναπληρώσει τις απώλειες των διωγμένων στελεχών του. Ο ίδιος ο Ερντογάν δε, ενώ τον θυμόμαστε να υιοθετεί στο πρόσφατο παρελθόν μία επιθετική προσέγγιση απέναντι στον Πούτιν, τώρα του τηλεφωνεί για να απολογηθεί σχετικά με τουρκικές δηλώσεις περί προσπάθειας ανατροπής του καθεστώτος του Άσαντ στη Συρία.
Όλα αυτά είναι γνωστά. Όμως δεν αποτελούν σε καμία περίπτωση αιτία εφησυχασμού για την Ελλάδα. Δε μπορεί δηλαδή ο ΥΕΘΑ, να βγαίνει και να στέλνει μηνύματα του στυλ «Ποια Τουρκία; Η διαλυμένη; Κοιμηθείτε ήσυχοι. Αυτοί δεν έχουν ούτε πιλότους». Ο εφησυχασμός είναι μία πολύ επικίνδυνη προσέγγιση, το ίδιο επικίνδυνη με ανάλογες του πρόσφατου παρελθόντος, όπου πολύ πίστευαν ότι δεν μπορεί πλέον να μας «πειράξει» κανένας, γιατί είμαστε κράτος-μέλος της Ευρωζώνης… Βλέπεται, μας αρέσει και εμάς να τα ακούμε.
Διότι, όπως μας έχουν διδάξει οι κορυφαίοι επιστήμονες των Διεθνών Σχέσεων, ποτέ ένα κράτος δεν μπορεί να είναι βέβαιο για το επίπεδο ασφάλειας το οποίο διαθέτει και αυτή η κατάσταση το οδηγεί στο να καταβάλει κάθε προσπάθεια να το αυξήσει. Η διαδικασία αυτή αποτελεί αρχή για τη διεθνή σκηνή. Μη λησμονούμε άλλωστε, ότι τα τουρκικά εξοπλιστικά προγράμματα τρέχουν με αμείωτους ρυθμούς, την ίδια στιγμή που τα δικά μας ακολουθούν πνεύμα λιτότητας.
Αντί λοιπόν να καταφεύγουμε στις πομφόλυγες του λαϊκισμού, καλό θα είναι να ακολουθήσουμε μια ενιαία και συντονισμένη εξωτερική πολιτική. Συντονισμένη δε, όχι μόνο στο εσωτερικό της Κυβέρνησης, αλλά συνολικά ως κράτος. Σε ό, τι αφορά τις σχέσεις μας με την Τουρκία, οι όποιες προκλήσεις διαπιστώνονται, θα πρέπει άμεσα να κοινοποιούνται σε όλους μα όλους τους Διεθνείς Οργανισμούς, ασκώντας διπλωματική πίεση και προκαλώντας ανάλογο κόστος στη γείτονα. Τώρα δε, που οδηγούμαστε σε νέα πρόσωπα στην αμερικανική πολιτική σκηνή, είναι μία ευκαιρία να κινητοποιηθεί η ομογένειά μας (για την οποία οφείλω ένα άρθρο), προκειμένου αυτή να καταστεί ένας νέος άξονας άσκησης της εξωτερικής μας πολιτικής. Συναίνεση του πολιτικού κόσμου και σεβασμός στους κανόνες της διεθνούς πολιτικής, είναι οι άξονες για μια σοβαρή πορεία.
Άρης Δούμπος
(www.twitter.com/aris_dou)
