Ερντογάν… για αρχή

 

Ξεκινώντας τις τοποθετήσεις μου επί θεμάτων διεθνούς πολιτικής από την παρούσα στήλη, ένιωσα την ανάγκη να αναφερθώ σε ένα ζήτημα το οποίο αν και δεν υπάγεται στα θέματα της τρέχουσας επικαιρότητας, λίαν προσφάτως μας απασχόλησε, τροφοδοτώντας παράλληλα σκέψεις και εκτιμήσεις επί των εσωτερικών θεμάτων της γειτονικής Τουρκίας˙ αυτό της αποχώρησης του καθηγητή Νταβούτογλου από την πρωθυπουργική θέση της Τουρκίας.

Ο Τούρκος διεθνολόγος, γνωστός στην ακαδημαϊκή κοινότητα κυρίως από το έργο του περί του «στρατηγικού βάθους» της Τουρκίας, ανέλαβε από το 2011 την υλοποίηση της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής υπό αυτό ακριβώς το πρίσμα. Βεβαίως, επειδή τα πάντα κρίνονται εκ του αποτελέσματος, δε θα λέγαμε ότι αυτή στέφθηκε με την προσδοκώμενη επιτυχία, κυρίως διότι η στρατηγική των «μηδενικών προβλημάτων» στην οποία αποσκοπούσε – μια διαδικασία δηλαδή που θα επέλυε τα προβλήματα της Τουρκίας στο άμεσό της διεθνές περιβάλλον – κατέληξε σε μία συνθήκη οξύτερων ζητημάτων και εν τέλει «μηδενικών φίλων».

Δε φαίνεται να είναι όμως αυτό το βασικό αίτιο αυτής της αλλαγής στο εσωτερικό της γειτονικής χώρας. Οι όποιες αλλαγές, τόσο στο επίπεδο της εσωτερικής όσο και σε εκείνο της εξωτερικής πολιτικής της, συνδέονται άμεσα με την προσωπικότητα και τη συμπεριφορά του Τούρκου Προέδρου  Ρ.Τ. Ερντογάν. Η συγκεκριμένη χρονική συγκυρία, βρίσκει τον Ερντογάν σε μία κατάσταση, η οποία σε γενικές γραμμές χαρακτηρίζεται από τα παρακάτω:

  • Την προσπάθειά – υπόσχεσή του για ισλαμοποίηση του κράτους.
  • Την επιδίωξή του για μια ριζική συνταγματική μεταρρύθμιση, που θα συγκεντρώσει όλες τις εξουσίες γύρω από το πρόσωπο του Προέδρου της χώρας.
  • Την προσωπική του επιδίωξη να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά όλους του πολιτικούς του αντιπάλους, γνωρίζοντας ότι αν δεν το καταφέρει κινδυνεύει…
  • Την επίγνωση ότι στα χέρια του διαθέτει το ισχυρό «χαρτί» του προσφυγικού, που αποτελεί καίριο ζήτημα για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Χαρακτηριστική εδώ, είναι η πρόσφατη δήλωση του εκπροσώπου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Αλεξάντερ Βίντερσαϊν, ότι η σε περίπτωση κατάρρευσης της συμφωνίας μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας για το προσφυγικό, η πρώτη «δε διαθέτει plan B».

Γίνεται αμέσως κατανοητό ότι ο μετριοπαθέστερος και φιλοευρωπαϊστής καθηγητής των Διεθνών Σχέσεων, άρχισε να αποτελεί εμπόδιο για τα σχέδια και τις επιδιώξεις του πάλαι ποτέ «λαϊκού» νέου, που σήμερα οραματίζεται τον εαυτό του σαν νέο Σουλτάνο. Αλλά και ο ίδιος ο Νταβούτογλου, σίγουρα δεν θα ένιωθε άνετα διαπιστώνοντας ότι ο πολιτικός του ρόλος, μετατρέπεται σε εκείνον του κομπάρσου της πολιτικής σκηνής της Τουρκίας, επιτρέποντας χωρίς αντιρρήσεις μία ροή εξελίξεων, επί των οποίων είχε τις προσωπικές του ενστάσεις και αντιρρήσεις.

Σε όλα τα παραπάνω, θα πρέπει να συνυπολογίζουμε και ακόμη ένα δεδομένο. Πέρα από την διαπιστωμένη καχυποψία με την οποία αντιμετωπίζει οποιοδήποτε πρόσωπο στέκεται εμπόδιο στα πολιτικά του σχέδια, ο Τούρκος Πρόεδρος, βρίσκεται καιρό τώρα σε μία κατάσταση όπου η έλλειψη μηχανισμών πολιτικού ελέγχου, έχει οδηγήσει την πολιτική του σκέψη σε ένα τέλμα. Σε τέτοιες καταστάσεις, οι λανθασμένες επιλογές είναι αναπόφευκτες.

 

Άρης Δούμπος