Η διαχρονικότητα της Τέχνης πηγάζει από τη δύναμη που έχει μια εικόνα, μια νότα, μια λέξη, να γεννά πλήθος συναισθημάτων στον αποδέκτη. Προφανώς κάθε άνθρωπος αντιδρά διαφορετικά, ανάλογα τις εποχές, τις ανάγκες του, την αντίληψή του και μπορεί επεξεργαζόμενος το ίδιο μήνυμα με τους γύρω του να φτάσει σε τελείως διαφορετικό αποτέλεσμα. Κάπως έτσι μας τα μάθαιναν στο σχολείο. Και το συναρπαστικότερο όλων είναι ότι για άλλο λόγο ξεκινάς ένα τέτοιο ταξίδι και σ’άλλο λιμάνι οι θάλασσες του μυαλού σε στέλνουν.
Έτσι κι εγώ φίλοι μου, με το μυαλό φουρτουνιασμένο από τις πρόσφατες πυρκαγιές στη Χίο και χωρίς να έχω δει φωτογραφίες ή ρεπορτάζ από την περιοχή( μόνο και μόνο η ιδέα από χιλιάδες μαστιχόδεντρα καρβουνιασμένα με θλίβει βαθιά), αισθάνθηκα την ανάγκη να ανατρέξω στον Μεγάλο Ρομαντικό, τον Ευγένιο Ντελακρουά και στη «Σφαγή της Χίου» του. Ποιος ξέρει ίσως καθαρά συνειρμικά, ίσως η φρίκη που αναπαριστά ο πίνακας να μου δώσει μια πιο εύκολη σύνδεση με αυτό που απέφευγα να διαβάσω αυτές τις μέρες, δεν μπορώ να πω.
Μπορώ όμως να σας διαβεβαιώσω ότι οι σκέψεις που γεννήθηκαν μελετώντας τις λεπτομέρειες του έργου αυτού δεν είχαν καμία σχέση με το καμμένο τοπίο, ούτε με τη ζημιά που έπαθαν οι Χιώτες. Καταρχήν οι σκέψεις αυτές δεν ήταν καλλιτεχνικής φύσεως. Οι γνώσεις μου περί εικαστικών είναι πολύ πιο περιορισμένες από όσο θα ήθελα, επομένως δεν τολμώ (και δεν χρειάζεται) να εκφέρω άποψη επι τούτου. Περιορίζομαι στον παραπάνω αφορισμό: «Γεννά συναίσθημα;Τέχνη. Δε γεννά; Όχι Τέχνη».
Όπως μπορείτε να φανταστείτε, σκέψεις ξεπετάγονταν από τον (ηλεκτρονικό) καμβά και πετούσαν προς τα Ανατολικά, εδώ στη γειτονιά μας. Ξέρετε, έχετε ήδη διαβάσει αρκετά και θα διαβάσετε πάμπολλα ακόμα, ενδιαφέροντα. Η πρώτη από αυτές τις σκέψεις, αντικρύζοντας τον πάνοπλο έφιππο να εφορμά εναντίον ανυπεράσπιστων ανθρώπων ήταν το φρικώδες «τι σόι πλάσμα είναι αυτό που ενεργεί έτσι;».
Γυναικόπαιδα, τραυματίες, ανυπεράσπιστοι. Και συμπολίτες, μη ξεχνιόμαστε. Απ’ τη στιγμή που δεν είχε αναγνωριστεί επισήμως η Ανεξαρτησία, οι άνθρωποι που σφάζονται είναι το ίδιο με αυτόν που τους σφάζει. Είναι οι εντολές; Είναι το καθήκον; Ή είναι ένα μίσος που έρχεται από πολύ πιο βαθιά, από διδαχές αιώνων και ένστικτα που κανείς δεν τα παραδέχεται ούτε στον ίδιο τον εαυτό του;
Το πραξικόπημα κράτησε γύρω στις τέσσερις ώρες. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι το έστησε ο ίδιος ο Ερντογάν. Άλλοι πως απλά ήταν κακοσχεδιασμένο. Δε μας απασχολεί αυτό στην παρούσα φάση. Είναι τρομακτικό όμως το γεγονός ότι μέσα σ’αυτές τις τέσσερις ώρες είδαμε στρατιώτες να σκοτώνουν εν ψυχρώ διαδηλωτές, τάνκς να λιώνουν κεφάλια, αεροπλάνα και ελικόπτερα να βομβαρδίζουν σε κατοικημένες περιοχές. Εκατοντάδες οι νεκροί και χιλιάδες οι τραυματίες μέσα σε τόσο λίγο χρόνο!
Και όταν έληξε, είδαμε «αγανακτισμένους» πολίτες ( το γνωρίζεται αυτό το είδος ε; ) να αποκεφαλίζουν φαντάρους, να σκοτώνουν στο ξύλο και να βασανίζουν παιδιά που ανάθεμα κι αν ήξεραν τι έκαναν και ποιος τους έδινε εντολές. Τι μίσος είναι αυτό; Τι κοινωνικά ρήγματα είναι αυτά και τι εξωτερικευμένη πλέον εχθρότητα φωλιάζει σε όλον αυτό τον κόσμο; Υπάρχουν εθνοτικά ζητήματα και πέραν του Κουρδιστάν, υπάρχει τόσο έντονη πλέον οικονομικοπολιτική ανισότητα που ούτε ο Στρατηγός, ούτε ο Ιμάμης μπορούν να ελέγξουν; Θα το διαπιστώσουμε μάλλον σύντομα.
Η δεύτερη σκέψη που καρφώνεται στο μυαλό όμως , βλέποντας ξανά και ξανά την ανείπωτη φρίκη της σφαγής, έρχεται να χτυπήσει καμπανάκια. Βλέπετε στη χώρα της φαιδράς πορτοκαλέας βρήκαμε ευκαιρία να ξορκίσουμε (έστω προσωρινά) φόβους και προσωπικά κόμπλεξ σε πολλές περιπτώσεις με το χιλιοτραγουδισμένο πλέον μύθευμα «Ποια Τουρκία;»! Αν είναι δυνατόν! Και πάρε ατάκες του στιλ «αυτοί δεν μπορούν να νικήσουν τους Κούρδους τόσα χρόνια τώρα’ ή τα άλλα περί ‘διχασμένου στρατού» και πάει λέγοντας.
Και άντε να δεχτούμε το μερίδιο αλήθειας που αναλογεί σε αυτές τις εξυπνάδες. Όντως δεν μπορούν να επιβληθούν των Κούρδων. Αλλά για μια στιγμή, για ποιους μιλάμε; Για τίποτα «ελαφρολαϊκά στοιχεία;» Οι Κούρδοι, αγαπητοί μου, γεννιούνται με το όπλο στα χέρια. Είναι φύσει και θέσει αντάρτες και επί της ουσίας πολεμούν όλη τους τη ζωή. Αφήστε που δε μιλάμε για μια μειονότητα των πέντε χιλιάδων. Μιλάμε για εκατομμύρια λαού. Επομένως αυτό το είδος πολέμου δεν είναι παρέλαση.
Ας ρωτήσουμε και τους Αμερικάνους ή τους Ρώσους παλιότερα τι εύκολα ήταν στο Αφγανιστάν. Και στο φινάλε φινάλε, εμείς ως τι μιλάμε; Ως η χώρα με το μάχιμο στρατό και το στιβαρό κρατικό μηχανισμό που τον υποστηρίζει; Γιατί μπορεί να μην αμφισβητείται το αξιόμαχο των πιλότων πχ ή των καταδρομέων, αλλά αν γίνει κάποιο επεισόδιο και γενικευτεί η σύρραξη, τι ακριβώς έχουμε κάνει για να ανταπεξέλθουμε;
Γιατί κάποια στιγμή, η καταιγίδα θα έρθει. Είναι ιστορική νομοτέλεια. Τώρα που έχουν μαζευτεί σύννεφα αλλά ακόμα υπάρχει ηρεμία, μήπως θα ήταν καλή στιγμή να προετοιμαστούμε για παν ενδεχόμενο; Πρώτον και κυριότερον, για να λειτουργήσουμε αποτρεπτικά απέναντι σε κάθε σκέψη στησίματος επεισοδίου και κατά δεύτερον, σε περίπτωση που αυτό συμβεί να μην πιαστούμε στον ύπνο, με τις αντίστοιχες συνέπειες.
Δεν θα ήθελα να προβώ σε προτάσεις. Όλοι γνωρίζουμε πως υπάρχουν οι κατάλληλα καταρτισμένοι άνθρωποι που μπορούν να αξιοποιήσουν τις γνώσεις τους. Ας τους χρησιμοποιήσουν.
Και μια τελευταία σκέψη. Προφανώς ο Δάσκαλος δεν ήταν παρών στη Σφαγή της Χίου. Επομένως το έργο του στηρίζεται σε περιγραφές που δημοσιοποιήθηκαν σε Γαλλικά έντυπα και στης ευαισθητοποιημένη ματιά του πάνω στο Ελληνικό ζήτημα. Άρα είναι καθαρά συμβολικό. Και μιας και μιλάμε για συμβολισμούς, έχετε προσέξει μια Ρωσική κανονιοφόρο που απεικονίζεται στο βάθος; Όχι; Μήπως επειδή Ρωσική κανονιοφόρος δεν απεικονίζεται πουθενά; Αυτό απευθύνεται στους αφελείς που μας τριγυρίζουν και παραμιλάνε για το Βλαδίμηρο και τους Ρώσους που θα διαλύσουν τους Τούρκους και άλλα τέτοια γραφικότατα. Αν ισχύουν όσα γράφτηκαν τις τελευταίες εβδομάδες, οι Ρώσοι ήταν που ειδοποίησαν το φίλο μας για το πραξικόπημα εναντίον του. Αυτή τη δημοσιοποίηση βέβαια τη θεωρώ κίνηση- μάτ εναντίον του, αλλά αυτά είναι για άλλη ώρα. Τα βασικά συμπεράσματα είναι ότι αφενός τα πράγματα είναι πολύ πιο πολύπλοκα από ότι τα θέλουν οι κουβέντες του καφενέ και αφετέρου, όλοι είναι εν δυνάμει σύμμαχοι, αλλά κανείς φίλος.
Ο καθένας κοιτάει το συμφέρον του και αν αυτό συμπλέει με το δικό σου, έχει καλώς. Οι φίλοι, τα αδέρφια και οι γείτονες είναι για τους γάμους, όχι για την πολιτική και μάλιστα την εξωτερική.
Απλά, αν είσαι τυχερός θα βρείς συμπαραστάτες όπως ο Ευγένιος, που μόνο σε καλό θα σου βγεί αν έχεις το έργο τους για όδηγό. Να’ στε καλά!
