Μπορεί να έχει περάσει μακρύς καιρός από το προηγούμενό μου άρθρο, αλλά είμαι και θα είμαι εδώ και ελπίζω ότι θα επανέλθω σε κανονικούς ρυθμούς.
Βέβαια, έχουν μεσολαβήσει πολλά γεγονότα όλο αυτό το διάστημα, με κορυφαίο κατά τη γνώμη μου την προσφυγική κρίση κατά το δίμηνο Μαρτίου – Απριλίου, αλλά και την ταυτόχρονη διαχείριση δύο κρίσεων από την ελληνική πλευρά. Δεσμεύομαι ότι θα υπάρξουν προσεχώς άρθρα μου για αυτά τα δύο ζητήματα, πρώτον, διότι παρουσιάζουν εξαιρετικό – πολυδιάστατο ενδιαφέρον και δεύτερον, διότι εξάγονται πολύ σημαντικά συμπεράσματα.
Σήμερα όμως, αποφάσισα να ασχοληθώ με το ζήτημα που ανέκυψε με την Αγία Σοφία ή ορθότερα με τον Ναό της «Αγίας του Θεού Σοφίας», όπως είναι η πραγματική της ονομασία. Ο ναός που ανεγέρθηκε κατά τη διάρκεια της Αυτοκρατορίας του Ιουστινιανού τον 6ο αιώνα, σε μια γενικευμένη προσπάθεια του Αυτοκράτορα να καταστήσει την Κωνσταντινούπολη, πέρα από το πολιτικό και το πνευματικό κέντρο της. Ουσιαστικά δηλαδή, ήθελε να ξεπεράσει το κύρος των Αγίων Τόπων. Εκείνη την περίοδο παρουσιάζονται και οι εισροές ιερών λειψάνων στην Κωνσταντινούπολη, ως μέρος του γενικότερου πλάνου.
Αυτό που προκαλούσε και συνεχίζει να προκαλεί τον τεράστιο θαυμασμό για το ναό, είναι η εντυπωσιακή αρχιτεκτονική του αλλά και τα εκπληκτικά ψηφιδωτά του. Για περισσότερες λεπτομέρειες, σας προτείνω το βιβλίο του Edward Luttwak «Η υψηλή Στρατηγική του Βυζαντίου».
Είναι γνωστό, ότι κατά την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τόσο η Αγιά Σοφιά όσο και πολλοί άλλοι χριστιανικοί ναοί, υπέστησαν μεγάλες φθορές. Η πιο συνηθισμένη μέθοδος, ήταν εκείνη του ασβεστώματος των τοιχογραφιών και των ψηφιδωτών, η οποία οδήγησε στη μεγάλη καταστροφή τους και ελπίζουμε ότι αυτή τη φορά θα υπάρξει μεγαλύτερος σεβασμός, αν και άλλος πρέπει να δραστηριοποιηθεί για αυτό…
Όταν ο Κεμάλ πραγματοποίησε τη μεγάλη στροφή του νέου Τουρκικού κράτους προς τη Δύση, μετέτρεψε την Αγία Σοφία σε μουσείο, το οποίο ουσιαστικά από τότε είναι ένας χώρος θρησκευτικά αποχαρακτηρισμένος και προστατευόμενος από την UNESCO, ως στοιχείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.
Ας έρθουμε λοιπόν στο σήμερα. Με απόφαση του τουρκικού ΣτΕ (δηλαδή του ίδιου του «Σουλτάνου»), ύστερα από μια «μαραθώνια» συνεδρίαση περίπου 15 λεπτών, από τις 10 Ιουλίου ο ναός της Αγίας Σοφίας μετατρέπεται (και πάλι) σε τζαμί.
Ανήκω σε αυτούς που ισχυρίζονται ότι αν θες πραγματικά να καταλάβεις το Modus Operandi του Τούρκου Προέδρου, πρέπει να κοιτάξεις την φωτογραφία πίσω του. Τη φωτογραφία του Μουσταφά Κεμάλ δηλαδή, μπροστά από την οποία (έστω και νοερά) είναι υποχρεωμένος να παρουσιάζεται και να εκφωνεί τους λόγους του. Τη φωτογραφία που θα δεις σε τεράστιες αποτυπώσεις σε όλα τα κεντρικά σημεία και τους μεγάλους δρόμους της Κωνσταντινούπολης.
Ο Ερντογάν νιώθει πολύ μεγαλύτερος πολιτικός από τον Κεμάλ, του οποίου τη φήμη θέλει να μειώσει ώστε να αναγνωριστεί ο ίδιος ως ο κορυφαίος ανήρ για το τουρκικό κράτος. Και πώς το πραγματοποιεί αυτό; Πρώτον, κλείνοντας τις πόρτες προς τη Δύση. Τις πόρτες εκείνες δηλαδή, που είχε ανοίξει ο Κεμάλ. Δεύτερον, μετατρέποντας την Αγία Σοφία σε τζαμί. Τον ναό δηλαδή που ο Κεμάλ έκλεισε από τζαμί και μετέτρεψε σε μουσείο. Τρίτον, εκφέροντας ρητορική που ουσιαστικά δε μιλάει για το δυτικό, κοσμοπολίτικο τουρκικό κράτος του Κεμάλ, αλλά για την αναστήλωση της οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τέταρτον, επιλέγοντας να πραγματοποιηθεί η πρώτη λειτουργία της ως τζαμί – όχι τυχαία – την 24η Ιουλίου, ημερομηνία κατά την οποία ο Κεμάλ υπέγραψε τη Συνθήκη της Λωζάννης. Αυτή που «περιορίζει» το Τουρκικό κράτος, με ευθύνη του Κεμάλ.
Μη ξεχνάμε επίσης, ότι η κίνηση αυτή, πραγματοποιείται στην πόλη που ο Ερντογάν θεώρει την πραγματική πρωτεύουσα του τουρκικού κράτους (μην εκπλαγείτε αν τον δείτε να την μεταφέρει εκεί, από την Άγκυρα) και στην οποία έχει υποστεί τη μεγάλη του πολιτική ήττα από τον κεμαλικό Δήμαρχό της.
Μακριά από γραφικότητες και λοιπά που παρακολουθώ όλες αυτές τις ημέρες στα ΜΜΕ και το διαδίκτυο και καμία σχέση δεν έχουν με την ουσία του ζητήματος, θα ήθελα να επισημάνω ότι, καταρχήν το συγκεκριμένο ζήτημα δεν είναι ούτε εθνικό ούτε θρησκευτικό, αλλά παγκόσμιο, καθώς όπως προανέφερα, η Αγιά Σοφιά αποτελεί μνημείο παγκόσμιου πολιτισμού. Άρα η πρώτη και κυρίαρχη αντιμετώπιση, θα έπρεπε ήδη να έχει καταγραφεί από την UNESCO και να ήταν σκληρή.
Δευτερευόντως, η τουρκική πλευρά έχοντας πάγια τη στρατηγική της, για άλλη μια φορά τσεκάρει την ελληνική ετοιμότητα – αντίδραση. Αυτό συμβαίνει σε κάθε της ενέργεια και το διαπιστώσαμε σε όλο της το φάσμα την περίοδο της προσφυγικής κρίσης. Το πρώτιστο για τον Ερντογάν όμως αυτή τη φορά, δεν είναι να θίξει το συναίσθημα των Ελλήνων, αλλά όσα προαναφέρθηκαν.
Για άλλη μια φορά όμως, η συζήτηση έρχεται στο τι κάνουμε εμείς. Πέρα από πολιτικές αποχρώσεις και θρησκευτικούς φανατισμούς, είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε το με ποιους έχουμε να κάνουμε. Όπως δυστυχώς διαπιστώνουμε, όταν το ακραίο Ισλάμ παίρνει τη θέση του «κοσμοπολίτικου», οι πόρτες προς το δυτικό κόσμο κλείνουν. Η Τουρκία έχει πάρει πλέον, ένα δρόμο που μόνο αν εξαφανιστούν από την πολιτική της σκηνή ο Ερντογάν και οι ομοϊδεάτες του, μπορεί να έχει επιστροφή. Ένα δρόμο μακριά από το σεβασμό στους δημοκρατικούς θεσμούς, τα ανθρώπινα δικαιώματα και εν τέλει, μακριά από την αξία της ανθρώπινης ζωής.
Απέναντι σε μια τέτοια κατάσταση, όπου ο γείτονάς σου γίνεται όλο και πιο απρόβλεπτος, όλο και πιο παράλογος, όλο και πιο επιθετικός, ενώ από την άλλη η διεθνής κοινότητα είτε τον «χαϊδεύει» είτε παρουσιάζει (προς το παρόν) χλιαρές αντιδράσεις, οφείλεις να είσαι υποψιασμένος και έτοιμος για όλα τα ενδεχόμενα , με προετοιμασία και έλεγχο όλων των μηχανισμών σου.
Άρης Δούμπος
Twitter: @aris
