Όπως είναι γνωστό, ο Αριστοτέλης στήν “Πολιτεία” έγραψε “άνθρωπος κοινωνικόν ζώον εστί. Ου καλό τον άνθρωπο μόνον”. Πράγματι η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων κάθε φυλής εντάσσεται και συμβιώνει σε κοινωνίες. Εξαίρεση αποτελούν τα πιθανώς διαταραγμένα άτομα όπως ασκητές μοναχοί, περιθωριακά άτομα, κλπ. Γιά να είναι συμβατή και βιώσιμη αυτή η ένταξη στις κοινωνίες, οι άνθρωποι εφηύραν τους ηθικούς κώδικες και τους νόμους.
Γιατί άραγε; Δεν είναι αυτονόητοι οι κανόνες συμβίωσης αλλά και αλληλο-επικοινωνίας; Προφανώς ΟΧΙ. Γιά φαντασθείτε δύο αντιπάλους δικηγόρους να αγορεύουν στο δικαστήριο “κατά το δοκούν”, με την δική τους “κοινή λογική”, παρακάμπτοντας τον Ποινικό Κώδικα, τον Αστικό Κώδικα και τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Η δίκη θα κράταγε 10 χρόνια και ουδέποτε θα έβγαινε αποτέλεσμα. Το ίδιο συμβαίνει και στο δημόσιο και ιδιωτικό βίο, στις κοινωνίες των λαών, από τη ζούγκλα του Αμαζονίου, μέχρι τους Εσκιμώους στην Αλάσκα, τους Ελληνες, τους Κινέζους στο Πεκίνο μέχρι και στη Βόρεια Κορέα.
Στο δημόσιο βίο τα πράγματα είναι σχετικώς εύκολα. Εκεί, οι κοινωνικές σχέσεις διέπονται – και μάλιστα επί ποινή- από τους νόμους. Στον ιδιωτικό βίο όμως των κοινωνιών “η σούπα χαλάει”. Οι κοινωνικές σχέσεις εδώ διέπονται από την κοινή λογική, από τα ήθη, τα έθιμα, και τους ηθικούς κώδικες. Παράδειγμα: Το να μην παραστείς στην κηδεία του πατέρα σου, δεν αποτελεί ποινικό αδίκημα, αποτελεί όμως ηθικό αδίκημα γιά τα σημερινά κοινωνικά δεδομένα. Η απουσία σου θα σχολιάζεται πολλούς μήνες ή και χρόνια. Το ερώτημα είναι, αφού διέπονται από αυτά τα κριτήρια οι ιδιωτικές κοινωνικές σχέσεις, τότε γιατί έχουμε φιλονικίες, διαφωνίες, παρεξηγήσεις, έριδες, αλλά και βιαιοπραγίες και ποινικά αδικήματα; Γιατί δεν δουλεύει καλά το σύστημα;
Το παρόν δεν είναι μελέτη της αιτιολογίας των ποινικών αδικημάτων. Είναι δουλειά εγκληματολόγων , κοινωνιολόγων και ψυχολόγων αυτό. Θα σταθούμε μόνο στο επίπεδο των ιδιωτικών διαταραχών επικοινωνίας, δηλαδή στις αδυναμίες συνεννόησης, διαφωνίες, φιλονικίες, παρεξηγήσεις, έριδες, τσακωμούς κλπ στον ιδιωτικό βίο. Η εξήγηση αυτής της αποτυχίας ομαλής συμβίωσης των ανθρώπων (ακόμα και αδέλφια γίνονται «μαλλιά κουβάρια») οφείλεται στην πλήρως διαφορετική λειτουργία του ανθρώπινου εγκεφάλου. Είναι όπως τα δακτυλικά αποτυπώματα, η φωτογραφία του βυθού του οφθαλμού ή το DNA του καθενός (βιομετρικά στοιχεία). Ο καθένας άνθρωπος ΔΕΝ είναι ίδιος με κανένα άλλο, ούτε σε ποσοστό 1 πρός 5 Δίς. Ο τρόπος σκέψης των ανθρώπων ειναι ΜΟΝΑΔΙΚΟΣ γιά τον καθένα. ΔΕΝ υπάρχει ποτέ περίπτωση να συμπίπτει ο τρόπος σκέψης των ανθρώπων 100%. Να συγκλίνουν κάπως μπορεί. ΝΑΙ. Να ταυτισθούν 100% ΟΧΙ.
Και που οφείλεται αυτό; Ο εγκέφαλος έχει ως βασικές λειτουργίες (1) Τη συλλογή πληροφοριών διά των πέντε αισθήσεων (όραση, όσφρηση, αφή, γεύση, ακοή) (2) Την επεξεργασία αυτών (3) Την παραγωγή εγκεφαλικής δράσης (ομιλία, γραφή, κίνηση, σκέψη, ανάλυση, κριτική, κλπ) (4) την παραγωγή συναισθημάτων (λύπη , χαρά, οργή, απογοήτευση, κλπ) και τέλος (5) Τις αυτόματες λειτουργίες (καρδιά, έντερο, ιδρώτας, όνειρα, κλπ).
Η πενταπλή αυτή λειτουργία του εγκεφάλου καθορίζεται πολυπαραγοντικά, δηλαδή από (α) το DNA (κληρονομικότητα), (β) από την ανατροφή, (γ) από την εκπαίδευση και από (δ) τις εμπειρίες του καθενός. Φυσικά, όλα αυτά, είναι εντελώς διαφορετικά σε κάθε άνθρωπο. ΔΕΝ θα ήταν υπερβολή να λέγαμε – και αυτό επιβεβαιώνεται από τις έρευνες – ότι αυτά τα α,β,γ,δ καθορίζουν εάν θα είμαστε θρησκευόμενοι ή άθεοι, εάν θα είμαστε ΚΚΕ, Πασόκ, ή ΝΔ κλπ, εάν θα είμαστε Ολυμπιακοί ή ΑΕΚ, εάν θα είμαστε ολιγομίλητοι ή φλύαροι, εάν θα είμαστε φιλάργυροι ή ανοιχτοχέρηδες, εάν θα είμαστε πλεονέκτες ή ολιγαρκείς, εάν θα είμαστε κομψοί ή παχύσαρκοι, και εάν … θα έχουμε μαλλί ή θα είμαστε φαλακροί κλπ.
Συμπερασματικά, η αδυναμία ή δυσκολία ομαλής συμβίωσης των ανθρώπων οφείλεται στην διαφορετική λειτουργία του εγκεφάλου τους. Εκεί οφείλονται όλες οι διαφωνίες, οι έριδες, οι παρεξηγήσεις, οι τσακωμοί, τα αδικήματα, κλπ. Και τι κάνουμε; Αφού αυτό δεν αλλάζει;
Απάντηση: Πρώτον, να το συνειδητοποιήσουμε ότι ποτέ δεν θα βρεθεί άνθρωπος που να ταυτίζεται 100% με εμάς, στις απόψεις και στον τρόπο σκέψης. Δεύτερον, να ξέρουμε ότι ουδείς θα αλλάξει ποτέ τρόπο σκέψης εκτός σπανίων ειδικών εξαιρέσεων (πχ ο άγριος δολοφόνος Πάσσαρης, μετά από 15 χρόνια στις φυλακές Ρουμανίας, ισχυρίζεται ότι «το μετάνιωσε σκληρά και θέλει να γίνει καλόγερος». Αν θέλουμε το πιστεύουμε!). Τρίτον, να αποδεχόμαστε όλα τα είδη χαρακτήρων, των απόψεων και των δράσεων, των άλλων ανθρώπων ως κάτι το ΥΠΑΡΚΤΟ, και αναπόφευκτο, χωρίς υποχρεωτικά να τα υιοθετούμε, και χωρίς να τα σφυροκοπούμε με άσκοπα επιχειρήματα. Αρκεί να μήν εμπίπτουν στον ποινικό κώδικα. Τέταρτον: Ο καθένας έχει δικαίωμα να θέσει κόκκινες γραμμές. Οταν ο άλλος συνομιλητής ή ιδεολογικός αντίπαλος τα υπερβεί, τότε απλά αποχωρούμε. Πολύ σωστά ο Βραζιλιάνος συγγραφέας Paulo Coelho λέει “μην προσπαθείτε να αλλάξετε την άποψη κάποιου. Θέλει να ακούσει μόνο αυτά που πιστεύει”. Το ανάλογο είχε πεί και ο Απόστολος Παύλος: “Μετά δευτέραν νουθεσίαν, παραιτού”.
Τελειώνοντας, σημειώστε τις εξής συμβουλές:
(1) Πρώτον. Μην νομίζετε πως ότι λέτε αρέσει. Πολλοί πλήττουν ή αδιαφορούν. Μην περιμένετε να σας πουν “ωραία τα λές”. Ψέματα λένε.
(2) Δεύτερον, αφήστε τον καθένα να πιστεύει και να λειτουργεί όπως θέλει (μέχρι τα κόκκινα όρια). Μην αντιδικείτε. «Πετάει ο γάϊδαρος; Πετάει».
(3) Τρίτον. Αν έχετε ενδιαφέρον, ΨΑΞΤΕ σημειολογικά να δείτε τι κρύβεται πίσω από τις διαφωνίες. Κάτι κρύβει αυτός που παρεκκλίνει από τον μέσο όρο της επικρατούσης λογικής, ή που δεν αντιλαμβάνεται το αυτονόητο, ή δεν προσπαθεί κάν να το αντιληφθεί. Παράδειγμα: Υπάρχει Site με πολλούς αναγνώστες – μέλη που ισχυρίζονται το παράλογο ότι δήθεν «η γή είναι επίπεδη». Θα πείτε, «τρελλοί είναι». Σκεφθήκατε όμως ποτέ, ότι ο επικεφαλής του Site πουλάει τρέλλα, για να πάρει πολλά κλίκ, και να τα κονομήσει από τις διαφημίσεις; Και ότι οι από κάτω τρολλάρουν για πλάκα;.
(4) Τέταρτον: Μην παρασύρεσθε από την επιφάνεια. Μην κοιτάτε το κερασάκι στην τούρτα. Από κάτω μπορεί να κρύβει σάπια κρέμα και υλικά. Ποιος μπορούσε να υποψιασθεί ότι ο ηθοποιός Σεργιανόπουλος με το στυλ του «μάτσο άνδρα» είδωλο των αφελών γυναικών ήταν ομοφυλόφιλος παθητικός και ενεργητικός με Πακιστανούς και Αφγανούς επί πληρωμή; (ανεχώρησε εις τόπον χλοερόν μετά από μαχαιριές).
(5) Και Πέμπτον. Βάλτε κόκκινες γραμμές (όρια) στην αλληλο-επικοινωνία με τους άλλους ανθρώπους. Aνεχτείτε τους μέχρις ενός ορίου. Μόλις ξεπεραστούν τα όρια, απομακρυνθείτε έγκαιρα. Είναι καλύτερα έτσι, παρά να σφαχτείτε με τους άλλους.
Και γιά να κλείσουμε με χιούμορ, αναφέρω μια Κρητική μαντινάδα, και την αφιερώνω σε αυτούς ΠΟΥ ΔΕΝ ΘΑ ΤΟΥΣ ΑΡΕΣΕΙ: “Τσι θάλασσας τα κύματα, κτυπούνε βράχο βράχο, και τσι κουβέντες που μας λές, * X : μας τσι γράφω”.-
(*) Ο Δρ. Χαράλαμπος Γκούβας, είναι ιατρός ορθοπεδικός, συγγραφέας 26 βιβλίων, και ιδρυτής του Μουσείου Τεχνών και Επιστημών Ηπείρου.
